راهکارهایی برای تقویت مهارت خواندن در دانش آموزان

در مطالعات پرلز سواد خواندن به عنوان " فهم، استفاده و تفکر روی متون نوشتاری به منظور دسترسی به اهداف گسترش دانش و توانایی و مشارکت در جامعه " معرفی شده است . تمرکز در سواد خواندن بیشتر " خواندن برای یادگیری " است ، تا " یادگیری برای خواندن " (1) مهم ترین هدف آموزش زبان در دوره ابتدایی رشد نویسندگی و پیشرفت خواندن است . زیرا خواندن اساس یادگیری علوم دیگر و موضوعات دیگر درسی است. نکته مهم در امر خواندن توجه و تایید بر امر فهمیدن می باشد ، نه صرفا خواندنی که به صورت عادت در آمده است. (2)

       بررسی نتیجه آزمون پرلز 2001 و ضعف دانش آموزان ایرانی در درک و فهم و استنتاج مطالب خوانده شده و عدم توانایی ساخت معنا وگرفتن این نتیجه که عملکرد دانش آموزان ایرانی در مقایسه با کشورهای شرکت کننده به طور معنا داری پایین تر از میانگین بین المللی (500) است [ 3 ] ، امری ساده و بی اهمیت نیست ، بلکه با توجه به اهمیت خواندن در دوره ابتدایی بررسی همه جانبه دلایل وجود این مشکل و ارائه راهکارهای مناسب برای حل این مشکل مسؤلیتی عظیم را به متولیان تعلیم و تربیت ما محول نموده است.

       پرلز یکی از مجموعه مطالعات گسترده ای است که انجمن بین المللی ارزشیابی تحصیلی انجام داده است . مطالعه بین المللی پیشرفت سواد خواندن برنامه ای است برای ارزیابی خواندن کودکان در پایه چهارم ابتدایی که 35 کشور جهان در آن شرکت گرده اند و این مطالعه 5 سال یکبار در 2001 و 2006 و 2001 روند سواد خواندن را مورد سنجش و اندازه گیری قرار می دهد. سواد خواندن یکی از مهمترین توانایهایی است که دانش آموزان در طول یادگیری خود در سال های اولیه دبستان کشف می کنند و در رشد هر کودک نقش حیاتی دارد. [ 5 ] باتوجه به این موضوع محقق سعی کرده که به انجام راه کارهایی در کلاس اول دبستان اقدام کرده تا پایه های خواندن دانش آموزان را در این پایه افزایش دهد. پرداختن به مهارتهای خواندن فقط در سالهای بالای دبستان نمی تواند به یکباره در نوع و روش یادگیری دانش آموزان تغییر ایجاد نماید.  

در پژوهش گریفین (1987) در مدارس دولتی شیکاگو نشان می دهد که ناتوانی در خواندن ااثر مستقیمی بر افت و ترک تحصیل دانش آموزان دارد.

       در تحقیقی که اردشیر عسگری کارشناس ارشد مدیریت آموزشی و مسؤل تعلیم و تربیت استان همدان در زمینه پرلز کردند اذعان داشتند که ؛

الف-رابطه بالایی بین پیشرفت سواد خواندن دانش آموزان و فعالیت آموزشی سواد خواندن در قبل از مدرسه در سال اول وجود دارد.

ب-پیشرفت دانش آموزانی که والدین آنها زمان بیشتری را برای مطالعه صرف کرده اند،از سایرین بالاتر است.

در تحقیقی که عمرانی (1387) با  هدف بررسی تاثیر مهارت خواندن و نوشتن بر پیشرفت تحصیلی دانش آموزان دختر سال اول ابتدایی شهر تهران از دیدگاه معلمین انجام داد . نتایج نشان داد ، بین توانایی دانش آموزان در تشخیص کلمات ، توانایی درک مطلب مواد خواندنی ، میزان علاقه دانش آموزان به خواندن مطالب نوشتاری ، انتقاد از مطالب خواندنی و قالب بندی کردن جملات و توانایی بیان ایده ها و افکار بطور نوشتاری و توانایی در افکار به صورت نوشته خلاقانه و توانایی درست نوشتن با پیشرفت تحصیلی رابطه وجود دارد(4)

2- مواد و روش ها

       محقق با استفاده از روش نمونه گیری خوشه ای چند مرحله ای یک کلاس را از بین پایه های اول دبستان دخترانه منطقه 8 انتخاب کرده و راهکارهایی را در دو بخش تهیه نمود و در یک کلاس 30 نفره به مورد اجرا گذاشته است.

الف-راهکارهای انجام شده توسط معلمان در کلاس:

·      استفاده از روزنامه و یا مجله برای شناخت حروف و کلمه

·      استفاده از کتاب داستان در زنگ کتابخوانی و پرسش از درک مطلب

·      استفاده از متن های معلم ساخته و داستانی در هر درس

·   علاقمند کردن دانش آموزان به انجام تحقیقاتی مانند؛یافتن معانی اسامی خودشان،نوشتن مراحل رشد گیاه،فواید جانوران،گردش آب و تهیه گزارش. [ 6 ]

·      آموزش فن خواندن( لحن و صدا )

·         تهیه خبرنامه توسط دانش آموزان

·         درست کردن لغت نامه توسط دانش آموزان

·     دلپذیرکردن زنگ املا و استفاده از انواع املاها(تقریری،کارتی ، پای تابلو ، هوانویسی ، گروهی ، املا دانش آموز ساخته ، املا ناقص و املا تصویری )

·         استفاده از روش های نوین تدریس ( پروژه ، ایفای نقش ، گروهی و کاوشگری )

·         خلاصه کردن داستان

·         استفاده از متن های تصویری در خواندن

·         برگزاری کنفرانس های دانش آموزی

·         اجرای نمایش از متن های داستانی کتاب

ب- راهکارهای انجام شده در منزل:

v     خواندن کتاب قبل از خواب

v     تهیه کتاب به سلیقه بچه ها

v     داشتن کتابخانه کوچک در منزل

v     تشویق در زمینه حفظ شعر

v     انجام بازیها مثل اسم-فامیل

v     خواندن تابلوها و برچسب ها توسط کودک

v     پیدا کردن آدرس توسط کودک

v     گوش دادن مادر به هنگام خواندن کودک

v     پرسش از درک مطلب آنچه که خوانده شد

v     مطالعه پدر و مادر در حضور کودک

v     خرید از فروشگاه با نظارت مادر